OKUL ÖNCESİ ÇOCUKLARDA BESLENME NASIL OLMALIDIR?
Günümüzde ülkelerin gelişmişlik düzeylerini etkileyen; o ülkenin ticari kapasitesi, kişi başına düşen gelir miktarı ve ortalama yaşam süresi gibi göstergelerden daha önemli bir parametre de çocukların beslenme biçimleridir. Bu haftaki yazımda okul öncesi çocuklarda beslenmenin nasıl olması gerektiğini, hangi besin gruplarından ne kadar tüketilmesi gerektiğini örneklerle açıklayacağım.
Beslenme; insanın büyümesi ve gelişmesi, sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesi için gerekli olan besin maddelerinin kullanılmasıdır. Yetersiz beslenme, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde değişik sağlık sorunlarının ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Ülkemizde, ulusal ve bölgesel düzeyde yapılan araştırmalarla saptanan yetersiz beslenmeyle ilgili sağlık sorunlarının başlıcaları; 0-6 yaş grubu çocuklarda protein-enerji malnütrüsyonu, anemi (kansızlık), raşitizm, okul çağı çocukları ve gençlerde zayıflık ve şişmanlık, anemi, iyot yetersizliği hastalıkları, vitamin yetersizlikleri ve diş çürükleridir.
Çocuğun yetişkinlik çağındaki davranışlarını etkileyecek alışkanlıklar genellikle okul öncesi yıllarda edinilmektedir. Aynı şekilde çocuğun bu yaşlarda kazandığı yemek yeme alışkanlığı da hayatının sonraki dönemlerini etkileyecek ve ilerde ortaya çıkacak beslenme sorunlarının temelini oluşturacaktır. Çünkü beslenme çocuğun bedensel, duygusal ve sosyal gelişimini doğrudan etkileyen bir davranıştır.
Çocuklar yaş grupları ne olursa olsun devamlı bir büyüme gelişme sürecindedirler. Bu durum bazal metabolizma için harcanan enerjinin yüksek olduğu anlamına gelir. Fiziksel aktiviteleri de fazla olduğundan günlük enerji gereksinimleri yetişkinlerden fazladır. Fakat her yaş grubundaki çocukların besin gereksinimi aynı değildir. Oyun çocuğu dediğimiz 3-6 yaş grubundaki çocukların beslenmesini ele alacağız.
Bu yaş grubundaki çocukların beslenmeleri genellikle düzensizdir. Günde yalnızca 1-2 öğün yemek yerler. İyi beslendikleri öğün genellikle kahvaltı olur. Bu açıdan dikkat edilmesi gereken şey çocuğun günlük besin gereksiniminin karşılanması, olumlu ve düzenli beslenme alışkanlığının kazandırılmasıdır. Günlük menüde, temel besin maddeleri dediğimiz besinler özellikle bulunmalıdır. Bir tabakta; protein, yağ, karbonhidrat, vitamin ve mineral grubunun tamamı olmalıdır. Böylece dengeli bir menü oluşturmuş oluruz.
PROTEİN
Günlük beslenmesinde yüksek kaliteli proteinlerden; 1 yumurta, 500 ml süt ya da yoğurt, 1 köfte kadar et ya da 1 porsiyon kurubaklagil tüketiliyorsa çocuk için protein alımı yeterlidir. Daha fazlası için ısrar ve zorlama besine olan isteği azaltabilir. Bu besinler kemiklerin, dişlerin gelişimi, sinir ve kasların düzenli çalışması için gerekli kalsiyum, A vitamini, B vitaminleri ve iyi kalite protein sağlarlar. Bu yaş grubu çocukların günlük protein gereksinimi 1-2 g/kg/gün’dür.
YAĞ
Yetersiz yağ alımı yetişkinlerde çok fazla sorun yaratmaz hatta ileri yaşlarda yağ kısıtlamasına gidilir. Fakat çocuklarda durum böyle değildir. Yağ grubu besinler karbonhidratlar kadar hacim kaplamadıklarından dolayı çocuklar tarafından daha rahat tüketilebilir. Yeterli enerji alımı için yağlar çocuk beslenmesinde dikkat edilmesi gereken bir gruptur. Enerji sağlamasının yanında yağda eriyen vitaminlerin kullanılmasında ve sinir sisteminin çalışmasında rol alırlar. Çocuklara kuşluk ve ikindi vakitlerinde yağ grubu olarak fındık, badem, ceviz, yerfıstığı gibi yağlı tohumlar verilebilir.
KARBONHİDRAT
Bu yaş grubu çocukların beslenmesinde karbonhidratlardan şeker ve şekerli besinler enerjinin büyük bir kısmını sağlamaktadır. Yüksek miktarda şeker ve şekerli besinler çocuklar için olumlu değildir. Şeker alımı ile iştahsızlık ve diş çürümeleri arasında sıkı bir ilişki vardır. Bu riski azaltmak için şeker oranı yüksek içeceklerin, bisküvilerin, tatlıların ve çikolata gibi besinlerin fazla tüketilmemesi önerilmektedir. Karbonhidratlardan tahıllarda, B vitamini ve bitkisel protein bulunur. Çocuğun beslenmesinde en önemli yer tutan gruplardan biridir. (ekmek, bulgur, makarna, kurubaklagiller, çorbalar)
Çocuklar için bir diğer önemli grup sebze ve meyve grubudur. Bu besinler C vitamini yönünden zengindir. Özellikle yeşil yapraklı sebzeler A, C ve B grubu vitaminlerinden zengindir. A ve C vitamini çocuğun büyümesi ve hastalıklardan korunması açısından önemlidir. Günde 4 porsiyon sebze ve meyve, yemek şeklinde ya da çiğ olarak tüketilmelidir.
KAÇ ÖĞÜN YAPILMALIDIR?
Sabah, öğle ve akşam öğünleri dışındaki öğünler çocuğun beslenmesi izlenerek yani öğünlerde tükettiği besin miktarına bakılarak kuşluk, ikindi ve bir de yatarken, meyve+süt, ayran veya peynir+ekmek gibi besinler verilebilir. Annesi çalışan ve başkası tarafından bakılan çocukların da beslenmeleri sürekli denetlenmeli ve özellikle akşam yemeklerinde çocuğa sevdiği yiyecekleri sunarak günlük oluşabilecek beslenme açığı kapatılmalıdır.
DİYETİSYEN EDANUR TUTUMLU
İnstagram: @dyt.edatutumlu
Mail: [email protected]
