DEMİR EKSİKLİĞİNDE BESLENME NASIL OLMALI, BESİNLERDEKİ DEMİRDEN NE DERECE YARARLANABİLİYORUZ?

Değerli okuyucularım, demir eksikliği olanların bu yazıyı dikkatle okuması gerektiğini düşünüyorum. Ciddi bir popülasyonu ilgilendiren bu sorun dünyada en sık görülen besin öğesi eksikliğidir. Eminim ki aranızda bu sorunla başa çıkamayan, beslenmesinde neleri değiştirmesi gerektiğini bilmeyen onlarca kişi var. Gelin birlikte, beslenmeyle bu sorunun üstesinden gelmeye çalışalım. Tabii şunu da belirtmekte fayda var ki demir eksikliği ileri derecede olanlar, doktor kontrolünde olmalı  ve verdiği ilaç takviyelerini kullanmalıdır.

 Demir, beslenmemizde temel eser elementlerden biridir. Sağlıklı yetişkin bir erkek vücudu ortalama 3,8 g demir içerirken, kadınlarda bu miktar 2,3 g’dır. Demirin büyük çoğunluğu kanda alyuvarlarda bulunmaktadır. Vücuda yeterli demir emiliminin sağlanamaması ya da adet dönemleri gibi sık aralıklarla tekrarlanan kan kaybına bağlı olarak ortaya demir eksikliği anemisi çıkmaktadır. Demir eksikliği anemisi, dünyada gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerde yaygın bir beslenme sorunudur. Özellikle kadınlar ve çocuklar risk grubundadır. Bu nedenle vücudumuza emilebilir demir türevlerinin beslenme yoluyla verilmelidir.

Sebze ve etlerdeki demir tipleri farklı emilme özelliklerine sahiptir.

Diyet, demiri hem demir ve hem olmayan demir olmak üzere iki formda sağlar. Hem demir; et, tavuk ve balıkta bulunur. Hem olmayan demir ise bitkisel kaynaklarda bulunur. Et kaynaklı demir, bitkisel kaynaklı demire göre daha yüksek bir emilme oranına sahiptir. Kalsiyumun hem demir ve hem olmayan demir üzerinde inhibe edici etkisi bulunmaktadır. İleri derecede demir eksikliği anemisi olanlar etin yanına yoğurt ya da ayran gibi besinleri tüketmekten kaçınmalıdır. Süt ile ilgili yapılan bazı çalışmalarda sütün herhangi bir inhibe edici etkisi olmadığı bildirilmiştir. Diğer taraftan C vitamini ise demir emilimini arttıran bir etkendir. Bu nedenle demir eksikliği anemisi olanlar yemeklerle birlikte C vitamini içeren besinleri tüketmelidir. Örneğin; kahvaltıda yumurtanın yanına yeşillik, meyve, portakal suyu gibi C vitamininden zengin besinler eklenebilir.

Rusya’da kadın ve çocuklar üzerinde yürütülen bir çalışmada, yemek sırasında çay ile birlikte portakal suyu verilmesi ile emilen demir oranında 3 kat kadar artış sağlanabildiği belirtilmiştir.

Lifli ve kepekli gıdalar demir emilimini olumsuz etkilemektedir.

Fitatlar, fosfatlar ve oksalik asit demir emilimini azaltmaktadır. Sağlıklı gıdalar olarak bilinen lifli gıdalar, kepekli ürünler, yulaf ürünleri özellikle fitat bakımından zengindir. Yapılan çalışmalar, alınan miktara bağlı olarak bu ürünlerin yemek sırasında kullanılmasıyla yemeklerdeki demir emiliminin büyük ölçüde azalabileceğini ortaya koymaktadır.

Siyah çay ve yeşil çay besinlerdeki demir emilimini etkiler mi?

Et kaynaklı demirin emilimi oldukça yüksek olduğundan yeterli miktarda et, tavuk ve balık tüketen kişilerde, yiyeceklerin çay ile tüketilmesinde herhangi bir sorun görülmemektedir. Fakat hamilelerde ve çocuklarda risk grubu oluşturduğundan dikkatli olunmalıdır. Ancak demir kaynağı olarak et yerine sadece bitkisel kaynaklı demiri kullanan kişilerde, özellikle vejetaryenlerde çayın yemek ile birlikte tüketilmesinin demir emilimini azalttığı görülmektedir.

Siyah ya da yeşil çay yemeklerden 1-2 saat sonra öğün aralarında içilmesi, bitkisel kaynaklı demirin emiliminde olumsuz bir etki yaratmamaktadır. Ayrıca çayın limon ile birlikte tüketilmesi demirin emilimini artırmaktadır.

 

DİYETİSYEN EDANUR TUTUMLU

İnstagram: @dyt.edatutumlu

Mail: [email protected]