Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, eylül ayı itibarıyla 12 aylık ortalamalar dikkate alındığında, tüketici fiyatları yüzde 16,42, yurt içi üretici fiyatları yüzde 33,83 arttı.
Aylık bazda TÜFE yüzde 1,25, Yİ-ÜFE yüzde 1,55 artış yaşandı.
TÜFE, eylülde geçen yılın aralık ayına göre yüzde 13,04, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 19,58 yükseldi.
Yİ-ÜFE ise Aralık 2020 yılına göre yüzde 30,5, geçen yılın eylül ayına göre yüzde 43,96 artış gösterdi.
Beklentiler
Ekonomistlerin eylül ayı enflasyon beklentilerinin ortalaması yüzde 1,34 olmuştu. Bu ortalamaya göre bir önceki ay yüzde 19,25 olan yıllık enflasyonun yüzde 19,69'a yükseleceği hesaplanmıştı.
Yİ-ÜFE, eylülde bir önceki aya göre yüzde 1,55, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 43,96, geçen yılın aralık ayına göre yüzde 30,5, 12 aylık ortalamalara göre yüzde 33,83 yükseldi.
Sanayinin 4 sektörünün eylülde yıllık bazda değişimleri, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 28,39, imalatta yüzde 43,68, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 50,1, su temininde yüzde 30,15 artış olarak gerçekleşti.
Bu grupların aylık değişimlerine bakıldığında madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 0,36 azalış, imalatta yüzde 1,63, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 1,34, su temininde yüzde 3,18 artış görüldü.
Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri incelendiğinde, ara malında yüzde 51,62, dayanıklı tüketim malında yüzde 29,25, dayanıksız tüketim malında yüzde 30,48, enerjide yüzde 62,38, sermaye malında yüzde 26,33 artış dikkati çekti.
Bu grupların aylık değişimlerine bakıldığında ara malında yüzde 1,56, dayanıklı tüketim malında yüzde 2,73, dayanıksız tüketim malında yüzde 0,97, enerjide yüzde 1,87, sermaye malında yüzde 1,98 artış kayıtlara geçti.
Yıllık Yİ-ÜFE'ye göre 22 alt sektör daha düşük, 7 alt sektör daha yüksek değişim gösterdi. Yıllık en düşük artış, yüzde 9,81 ile giyim eşyasında, yüzde 11,16 ile deri ve ilgili ürünlerde, yüzde 12,04 ile diğer mamul eşyalarda gerçekleşti.
Buna karşılık kok ve rafine petrol ürünleri yüzde 102,01, ana metaller yüzde 91,73, ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç) yüzde 68,53 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.
Aylık Yİ-ÜFE'ye göre 17 alt sektör daha düşük, 12 alt sektör daha yüksek değişim gösterdi. Aylık azalış, yüzde 4,82 ile ham petrol ve doğal gaz, yüzde 1,60 ile metal cevherleri alt sektörlerinde gerçekleşti.
Buna karşılık diğer ulaşım araçları yüzde 4,49, kömür ve linyit yüzde 4, kok ve rafine petrol ürünleri yüzde 3,37 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler olarak kayıtlara geçti.
TÜFE, eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 1,25, geçen yılın aralık ayına göre yüzde 13,04, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 19,58 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 16,42 arttı.
Ana harcama grupları itibarıyla eylül ayında, aylık bazda artışın yüksek olduğu gruplar sırasıyla yüzde 5,15 ile eğitim, yüzde 3,33 ile ev eşyası ve yüzde 2,34 ile konut oldu.
Eylül ayında aylık bazda düşüş gösteren tek ana grup yüzde 0,16 ile giyim ve ayakkabı olarak kayıtlara geçti. En az artış gösteren ana gruplar yüzde 0,05 ile alkollü içecekler ve tütün, yüzde 0,47 ile haberleşme, yüzde 0,50 ile gıda ve alkolsüz içecekler olarak hesaplandı.
Yıllık değişimler
TÜFE'de ana harcama gruplarında eylülde yıllık bazda en yüksek artış yüzde 28,79 ile gıda ve alkolsüz içeceklerde görüldü. Bunu yüzde 23,27 ile ev eşyası ve yüzde 23,27 ile lokanta ve oteller izledi.
Eylül 2020 yılına göre artışın en düşük olduğu ana grup yüzde 1,80 ile alkollü içecekler ve tütün olarak kaydedildi. Geçen yılın aynı ayına göre artışın düşük olduğu diğer ana gruplar yüzde 4,99 ile haberleşme, yüzde 7,32 ile giyim ve ayakkabı, yüzde 12,45 ile eğlence ve kültür olarak sıralandı.
Eylül ayında, endekste kapsanan 415 maddeden 51'inin ortalama fiyatında düşüş gerçekleşirken, 46 maddenin ortalama fiyatında değişim olmadı. 318 maddenin ortalama fiyatında artış gerçekleşti.
Özel kapsamlı TÜFE göstergeleri
İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE'de eylülde bir önceki aya göre yüzde 1,50, geçen yılın aralık ayına göre yüzde 12,65, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 18,63 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 16,72 artış gerçekleşti.
Özel kapsamlı tüketici fiyatları endeksi göstergelerine bakıldığında, eylül ayında aylık bazda en az yükseliş yüzde 1,26 ile "Yönetilen-yönlendirilen fiyatlar hariç TÜFE" göstergesinde görüldü.
Yıllık bazda en yüksek artış yüzde 20,79 ile yine bu göstergede oldu.
Eylül ayında İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) 2. düzeyde bulunan 26 bölge içinde, aylık bazda en yüksek artış yüzde 2,87 ile "Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan" bölgesinde oldu.
12 aylık ortalamalara göre en yüksek artış yüzde 18,57 ile "Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli" bölgesinde gerçekleşti.
Yıllık bazda en yüksek artış yüzde 22,67 ile "Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli" bölgesinde gözlenirken, bu bölgeyi yüzde 22,47 ile "Antalya, Isparta, Burdur" ve yüzde 22,11 ile "Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir" bölgeleri izledi.
Geçen yılın eylül ayına göre en düşük fiyat artışı ise yüzde 17,95 ile "Ankara" bölgesinde hesaplandı.
