Adıyaman üniversitesi öğretim görevlisi ziraat mühendisi Dr. Nevzat Birişik uzmanlık ve akademik çalışmalarını virüsler üzerinde yapmıştır. Şuanda da fen edebiyat Fakültesi̇ moleküler biyoloji ve genetik bölümü ile ziraat fakültesinde genel Viroloji, biyoteknoloji ve bitki virüs hastalıkları dersleri vermektedir.
(Corona virüs Covid-19) Bilinenler, Tahminler, Ümitler..
1. Tüm virüsler DNA veya RNA ile bunun üzerini kaplayan bir protein kılıftan ibarettir. Virüsler; beslenmez, üremez, hareket etmez, nefes almaz sadece kendini canlı bir hücrede çoğaltabilir. Virüs; Yaklaşık 160 yıl önce Hollandalı ziraatçilerin tütün bitkisinde keşfettikleri ancak 70 yıl önce yapısı tam olarak anlaşılan nadiren hastalık nedeni olan akıllı bir moleküldür.
2. Covid-19 sürpriz değildir:Virüslerin bir gün büyük bir epidemiye neden olacağı ve mücadelenin çok zor olacağı yaklaşık 20 yıldır bekleniyordu. Ayrıca SARS, MERS, EBOLA yeterince işaret veriyordu. Corona virüslerin varlığı yaklaşık 60 yıldır biliniyor . Bu virüs zarflı +ssRNA bir virüs olup, solunum yoluna saldıran, sitoplazmada çoğalan ve hızlı mutasyona uğrayan, epitel ve akciğer hücrelerine yerleşen, gün ışığından, deterjan ve ısıdan etkilenen bir virüstür. Hızla mutasyona uğrayan kompleks ve büyük bir virüstür.
3. Virüslere karşı direkt bir ilaçlı mücadele yoktur, ancak aşı, thermothrapy, radyasyon, gen susturma, gen durdurma, giriş ve çoğalmayı sağlayan hücre sistemlerini durdurmak gibi bazı tedbirler alınır ve etkilidir. Aşı ve az sayıda replikasyon engelleyici kimyasal hariç bunların çoğu bilimsel araştırma düzeyinde olup genel uygulamaya henüz uzaktır. EN ETKİLİ MÜCADELE VÜCUDUN SAVUNMA VE KORUMA SİSTEMİNİ GÜÇLÜ TUTMAKTIR.
4. Teorik olarak her canlı türü için çok sayıda virüs vardır. Ancak çok küçük ve tam bir canlı olmadıklarından virüslerin çok büyük çoğunluğu henüz bilinmez. Virüsler gen aktarma, biyoteknoloji, genetik ve mutasyon çalışmalarında çok önemlidirler. Her virüs bir miktar zarar verdiği canlının bir parçasıdır ve tür içi, türler arası, nesiller arası genetik bilginin taşıyıcısıdır. BU YÖNÜYLE VİRÜSLER EMSALSİZDİR
5. Covid-19; hem RNA hem DNA virüsü gibi davranıyor. Bu virüsün sinir hücrelerine nasıl ve neden saldırdığının açıklanması çok zordur. Bu durum mutasyon ile oluşmaz, ayrıca son konukçusu olan yarasa ile oluşan genetik fark çok yüksek bu virüsün muhtemelen rekombinasyona (müdahaleye) uğradığını gösteriyor. Bu kadar saldırgan bir ırkın-ırkların tabii küçük mutasyonlar ile oluşması çok düşük bir ihtimaldir. İNŞALLAH BU DURUM DOĞAL BİR MUTASYONDUR, EĞER ÖYLE İSE ÇOK ÇABUK TEKRAR MUTASYONA UĞRAYIP ZAYIFLAYABİLİR. Yaklaşık 6-18 ay arasında.
6. Covid-19 etmenine İnsan eli ile mutasyona uğramış veya genetik ekleme-çıkarma yapılmış ise, bu çalışma özellikle HIV yani AIDS gibi bir DNA virüsü için aşı üretmek gibi iyi amaçlı yapılmış olabilir. Bu çalışmalar teorik ve teknolojik olarak mümkündür. İnsan eliyle bakteri ve virüs birleştirme ve mutasyon oluşturma mümkündür ve dahi mevcut biyoteknolojinin genel bir uygulamasıdır. Özellikle ÇİN bu çalışmalara son 20 yılda büyük yatırımlar yapmıştır. Tüm dünyada özellikle yeni nesil maya, enzim ve ilaçların üretimi bu yolla yapılır.
7. Yani Çin bu çalışmaları yapabilecek ve gizleyebilecek altyapı ve tecrübeye sahiptir. Bunu İpek üretimini insanlıktan 800 yıl gizleyen ve barut, kağıt, mürekkep gibi bir çok teknolojinin mucidi olan Çinliler çok tabi olarak yapabilir. Ancak amaç öncelikle ilaç, aşı veya yeni bir teknoloji üretmekti diye düşünüyorum.
8. Bu hastalığın öldürme oranı %3,5-7 civarında olacak gibi, bu oran. gribin 35-70 katı olup, hastalığın kolay ve hızlı bulaşması tüm ülkelerin sağlık, ekonomi ve sosyal hayatını felç edebilir. Gripte ölüm oranı %0,1 civarındadır. Yaşlılarda ölümcül olması, virüsün liysis fazda kalması ve nükleousta çoğalma kabiliyetinin azlığına işarettir. Ancak iyileşen hastalarda virüsün tespit edilmesi beklenen bir durum olmayıp ENFEKSİYONUN KRONİK OLACAĞINA İŞARET EDER VE BU DURUM ÇOK TEHLİKELİ BİR HALDİR.
9. Türkiye’de devlet alınması gereken tedbirleri zamanında ve etkili şekilde alıyor, ancak toplumsal ve bireysel bilinç ve korunma çok önemli. Eğer karantina etkili olursa, hastaların hızlı tanısı, izolasyonu ve özellikle ülkeye giriş çıkışların uzun süre azaltılması ve kontrol altında tutulması gerekir. TÜRKİYE BUNU UYGULAYABİLECEK KABİLİYETTEDİR.
10. Çok sıkı hiç bir karantina ve sınırlama uzun süre devam ettirilemez ancak dünya asla insan ve mal trafiğinin eskisi gibi kolay olduğu bir yer olmayacaktır. Özelikle yurt dışı hareketlilik ve malların dolaşımı sınırlanacaktır. BU DURUM GIDA VE SAĞLIK ÜRÜNLERİNİN YEREL İMKANLARLA ÜRETİLMESİNİN ÖNEMİ VE MECBURİYETİNİ ARTIRACAKTIR.
11. Mevcut modern yaşam alanları ( milyondan büyük şehirler- büyük apartmanlar, AVM’ler, metro gibi toplu taşımalar, dev stadyumlar) ve yaşam şekli ( kapalı alanda suni ışık kullanımı, kapalı devre havalandırma sistemleri, akılı ve kapalı camlı binalar, zayıf immün sistem, aşırı et ve antibiyotik tüketimi, düşük fiziksel aktivite, yüksek insani temas) virüslerin tam da aradığı şeydir. Metropol yaşamı cazibesini yitirecektir, yitirmelidir.
12. TEDBİRLER; Yolculuğu azaltın, hastanede hasta ziyareti yapmayın, tokalaşmayı azaltın, çok kalabalık ortamlarda bulunmayın, her gün 1-2 kez 20-30 dakika güneşli ortamda bulunun, gereksiz antibiyotik almayın. Eti azaltın, sebzeyi çeşitlendirin ve artırın. Gerekmedikçe fuar, kongre, festival vb. farklı coğrafyalardan gelen çok büyük kalabalıklara karışmayın. Mecbur kalmadıkça sağlık sorunlarınızı yoğun bakım ünitesi olmayan, yataksız sağlık merkezlerinden karşılayın. Yani şeker takibi için araştırma hastanesine değil aile hekimine gidin.
13. Ülkemizde eğer toplam hasta sayısı ve yoğun bakıma muhtaç kişi sayısı yönetilebilir sayıda kalırsa ( bence 20-30 bin altı) epidemi yönetilebilir, eğer bu sayı 100 bin hastayı geçerse durum çok travmatik olabilir. HİÇ BİRİMİZ BU RİSKTEN UZAK DEĞİLDİR.
14. Nisan sonu ülkemizde epideminin nasıl seyredeceği belli olacaktır, havaların ısınması, gün-aydınlık süresinin uzaması, açık havada geçirilen sürenin artması ve korunma bilincinin artması bu açıdan önemlidir. AÇIK HAVADA DAHA ÇOK VAKİT GEÇİRİN
15. Bu epidemik Tüm dünyaya olan etkisini anlamak için ise yazın geçmesi ve kasım sonunda epideminin durumunu görmek gerekiyor. Covid-19 hızlı mutasyonla zayıflayabilir, iyi bir tedavi protokolü geliştirilebilir. BEKLENTİM OLAYIN HAZİRAN SONUNDA SAKİNLEŞMESİ, KASIM SONUNDA KAPANMASI.
Dr. Nevzat Birişik Kimdir?
1995 yılında Malatya Ziraat Lisesinden Mezun oldu.
1999 yılında Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümünden Mezun oldu.
2003 Yılında CIHEAM-IAM-B (Italya) Bitki Virolojisi konsunda Mastırını bitirdi.
2009 yılında Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Bölümü Fitopatoloji ana bilimdalında Doktorasını bitirdi.
2019 yılına kadar Tarım Bakanlığında Araştırma çalışmları ve İdari görevlerde bulundu.
Şubat 2019 yılından beri ADYÜ'de Dr. Öğretim Üyesi olarak görev yapmaktadır.
Uzmanlık Alanları: Bitkisel üretim, Bitki Sağlığı, Viroloji, Moleküler biyoloji, Fitoklinik, Stratejik planlama ve Tarım Politikaları
