Bursa Tekke ve Dergahları

Bursa, 60 asırlık tarihi açıdan, en önemli dönemini 1 asırdan fazla başkentlik yaptığı Osmanlı dönemidir. Bursa’da Cumhuriyet dönemine kadar birçok tekke ve dergahlar yapılmıştır.

Yüksel Aslan

Editör

06.05.2020 - 12:03 Yayınlanma

5 Paylaşım

13 Dk Okunma Süresi

Bursa, 60 asırlık tarihi açıdan, en önemli dönemini 1 asırdan fazla başkentlik yaptığı Osmanlı dönemidir. Bursa’da Cumhuriyet dönemine kadar birçok tekke ve dergahlar yapılmıştır. Bundan ötürü Maneviyat Şehri Bursa olmuştu ve büyük alimler yetiştirilmesinde önemli bir rol oynamıştır.

Tekke Nedir?

İnsanların hayatlarında iniş ve çıkışlar olduğu gibi kurumların tarihlerinde de refah ve talihsiz dönemleri vardır. Geçmişi çok parlak olan bir kurum, farklı sebeplerle çok virane bir duruma düşebilmektedir. Son yüzyılda ülkemizdeki tekke ve dergahların durumu bunun tipik örneklerinden biridir.

1925'e kadar ülkemizin en itibarlı kurumlarından, İstiklal Harbimizin en önemli merkezlerinden biri olan tekkeler Şeyh Sait olayıyla birlikte çok farklı bir noktaya sürüklenmiştir.

Din, kültür ve sanat hayatımızın temel kişiliklerinden olan tarikat adamları bir anda "illegal" bir kurumun temsilcileri durumuna düşmüş, makbul iken mağlup, aziz iken hor görünenlerden olmuşlardır.

Osmanlı döneminin en itibarlı şahsiyetlerinden olan Şeyh ve Dervişler ile birlikte tekke ve dergahlar da "zararlı" damgası yemiştir ve sahipleriyle birlikte unutulmaya terk edilmiştir.

677 sayılı kanundan sonra, tekke ve dergahlardan ilkokul olarak kullanılabilir olanlar o günkü adıyla Maarif bakanlığı, bugünkü adıyla Milli Eğitim bakanlığına aktarılarak kamu hizmeti vermeye devam etmişlerdir. Birçoğu ise kaderleriyle baş başa bırakılmış ve ölüme terk edilmiştir.

Tekke ve Dergahlarının Binaları Nasıldı?

Müstakil genellikle ahşaptan, tek veya çift katlı olarak yapılan tekke binalarının yanında türbe ve mezarlıklar bulunduğu gibi, ekilip biçilen bağ ve bahçesi olan tekke ve dergahlar da vardı. Bazı tekkeler aynı zamanda mescit görevi görürken, bazıları da ilim, düşünce ve sanat faaliyetlerinin odağıydı.

Tekke ve Dergahların Önemi Nedir?

İslam düzenine bir bütün olarak bakıldığında birbiriyle iç içe geçmiş, dini hayatın merkezinde cami, ilmi hayatın merkezinde medrese, manevi hayatın merkezinde ise tekke ve dergahlar vardır. İşte tekke ve dergahların önemi, maneviyat olması, hayat olmasıdır. Bu yüzden genelde ahşaptan imal edilmiştir ve toprakla bütün olmak için bahçelere sahiptir. Tekkelerde ibadet ve sohbet için kullanılan birer mescitti.